Artykuły    Trasy    Download    Media    Słownik    Spis    Mapa    Noclegi    Połączenia    Linki    Historia    Prawa    Kontakt   

wybierz Będków (dwór na kopcu) Buków (park podworski) Drzazgowa W. (dwór) Inowłódz (zamek) Inowłódz (kościół) Inowłódz (mury) Jeleń (schrony) Konewka (schrony) Remiszewice (pałac/dwór) Rudnik (dwór) Smardzewice (klasztor) Spała (pałac)

Na początku XIX wieku hrabiowska rodzina Ostrowskich, która miała swą siedzibę w Ujeździe, posiadała tak rozległe dobra, że w ówczesnych dokumentach i na mapach określano je “Państwem Ujezdzkim”. Ostrowscy ciągle rozbudowywali swe gniazdo rodowe, nie była to jednak pierwsza siedziba szlachecka w tej miejscowości.

Osadę założył w XV wieku Piotr Strykowski herbu Leliwa, miecznik łęczycki. Wtedy to zbudowano w Ujeździe pierwszy kościół, a według niektórych historyków – także zamek (jego fundatorem był przypuszczalnie Piotr Tłuk). Drugim, znanym z historycznych przekazów właścicielem dóbr ujezdzkich był Piotr Dunin z Prawkowic, wojewoda brzeski, podkomorzy sandomierski i starosta łęczycki. Dzięki badaniom archeologicznym i późniejszej rekonstrukcji możemy określić te dwie fazy funkcjonowania zamku także poprzez jego przypuszczalny kształt:

Zamek miał układ typowy dla ówczesnych siedzib możnowładczych z tego okresu. W południowej części znajdował się wielki dom. Ciekawostką jest fakt, że obecna północna ściana pałacu to w części ściana południowa zamkowego wielkiego domu. Warownia posiadała duży trapezowaty dziedziniec, a w części północnej znajdowała sie wieża, oraz „przyklejona” do niej mała okrągła wieżyczka, pełniącą funkcje klatki schodowej. Wieża ta była być może wtedy też wieżą bramną. W części północno-wschodniej odsłonięto relikty drewnianej budowli wzniesionej na kamiennym fundamencie spojonym gliną ze śladami zaprawy wapiennej. Zachowała się drewniana podłoga tego budynku. Nie jest wiadome do czego on służył, czy był to budynek wchodzący w skład zamku czy pierwsza siedziba funkcjonująca do czasu ukończenia murowanego zamku. Najważniejszą zmianą podczas rozbudowy warowni było wprowadzenie międzymurzy. Odsłonięto je podczas badań od strony wschodniej i zachodniej. Prawdopodobnie zmniejszono wtedy rozmiar dziedzińca wznosząc mur celem stworzenia międzymurza od strony północnej. Do prostokątnej wieży dobudowano drugą wieżę mieszczącą bramę zamku. Sama „stara” wieża również uległa przekształceniu. Na nowo postawiono ścianę północną dobudowując do niej dwie przypory, które mogły stanowić podstawę dekoracyjnego wykusza. Zniszczeniu wtedy uległ wspomniany wyżej drewniany budynek. Od wschodniej strony do murów obronnych przylegały różnego rodzaju konstrukcje drewniane mające zapewne chronić zamek przed napływem wody z istniejącego wtedy tu rozlewiska wodnego. Następnie w końcu XVI wieku Ujazd przejęła rodzina Szczawińskich. W 1620 roku nabył te dobra Kasper Denhoff i zbudował pierwszy pałac ujezdzki. W II połowie XVIII wieku Apolonia Denhoffówna wniosła Ujazd w posagu Tomaszowi Ostrowskiemu, podskarbiemu koronnemu, który zapisał się w historii również jako marszałek Sejmu Czteroletniego. Za jego czasów na miejscu zrujnowanego pałacu w Ujeździe wzniesiono nową, drewnianą rezydencję.

Następny, murowany pałac wybudował w latach 1800-1813 syn Tomasza Ostrowskiego – Antoni. Jego staraniem powstał wokół ujezdzkiego pałacu rozległy, łęgowy park krajobrazowy, który wkomponowano malowniczo w zbocza rzeczki Piasecznicy. Za aktywną działalność polityczną Antoniego Ostrowskiego i jego udział w Powstaniu Listopadowym rząd carski skonfiskował w 1832 roku dobra Ujazd. Sam hrabia Antoni zmuszony był udać się na emigrację do Francji. Część rodowych dóbr, a w tym i Ujazd wykupił w 1869 roku od rządu przybyły z Francji syn Antoniego -Stanisław Ostrowski.

Obecny, neogotycki kształt pałac ujezdzki uzyskał w latach 1882-86. Jest to dwukondygnacyjna budowla na rzucie wydłużonego prostokąta z dwoma piętrowymi ryzalitami od frontu i tarasem od strony wschodniej. Wnętrza pałacu zostały .przebudowane na początku xx wieku. W okresie międzywojennym częściowo zmieniono elewację pałacu, m.in. dobudowując do niego taras od strony ogrodu. W rodzinie Ostrowskich dobra te pozostawały do wybuchu II wojny światowej. Ostatnim przedwojennym właścicielem był Jan Ostrowski, syn Juliusza.

Po 1945 roku użytkownikiem pałacu i parku w Ujeździe stał się Skarb Państwa. Funkcjonowało tutaj aż do 1956 roku Państwowe Gospodarstwo Rolne. W tym czasie pałac uległ poważnej dewastacji. 0d 1957 roku użytkownikiem parku i pałacu była Komenda Chorągwi Łódzkiej ZHP, prowadząca tutaj ośrodek szkoleniowy. W latach 60-tych ujezdzki pałac poddano kapitalnemu remontowi.

W wakacje roku 2003 i 2004 prowadzone były prace archeologiczne (pod kierunkiem prof. Leszka Kajzera) w parku przy północnej stronie pałacu. Odsłonięto fundamenty średniowiecznego zamku, co pozwoliło dowiedzieć się wreszcie, jak wyglądała stara warownia. Zamek prawdopodobnie miał kształt czworoboku o łącznej powierzchni około 1000 metrów kwadratowych, czyli był cztery razy większy od dzisiejszego pałacu. W północno-wschodnim narożniku posiadał wieżę, a przy kurtynie północnej znajdował się trzykondygnacyjny dom mieszkalny. Budowla znajdowała się na północ od dzisiejszego pałacu, przy czym mur południowy posłużył przy wznoszeniu nowego budynku, który stoi tu do dziś.

Obecnie pałac należy do prywatnego przedsiębiorcy z Ujazdu. Przez ostatnie lata zabytek przechodził gruntowny remont. Podczas prac zbito tynk, dzięki czemu można było oglądać odsłonięte mury zamku. Na dzień dzisiejszy (marzec 2015 – moja ostatnia wizyta) pałac jest na nowo otynkowany i pomalowany. Podobnie jak przed remontem – ściana dawnej warowni odsłonięta jest fragmentarycznie. Uporządkowano również sam park, a alejki wyłożono brukiem. Wkrótce mają rozpocząć się prace remontowe ogrodzenia, ramy wjazdowej i kordegardy. Właściciel chce, aby zespół pałacowy służył mieszkańcom i przyciągał do Ujazdu turystów. Taka postawa jest chwalebna.

Ujazd znajduje się około 8 km od Tomaszowa Mazowieckiego na skrzyżowaniu dróg Łódź/Pabianice i Koluszki. Pałac położony jest w parku w centrum miejscowości. (2004-2015)