blog Panoramio Fotopodróże Fotopodróże kanał RSS mobile wersja polska English language Deutsch Sprache Русский язык En español שפה עברית Le français L’italiano
Facebook Google+ Twitter Youtube Poznaję Ziemię Łódzką






Pozycja: główna>>pałace>> Spała



















wejdź na stronę

wejdź na stronę

wejdź na stronę

wejdź na stronę

wejdź na stronę


PageRank Checking Tool


Przewodnik po Warmii i Mazurach.

Zamki świata.



















Stan: zachowany park i fundamenty pałacu



wieś, gmina Inowłódz


Współrzędne obiektu:

Długość: 20.1377 E

Szerokość: 51.5406 N


Możliwość zwiedzania:

Tak, wstęp do parku wolny


Dojazd:

Zobacz na mapie


Gdzie spać?

Noclegi w powiecie tomaszowskim


Pomimo tego, że Spała należy do najpopularniejszych miejscowości turystycznych w centralnej Polsce i w ciągu roku przyjeżdżają tu tysiące osób, wielu z Was może dziwić jej obecność na tej stronie. Jeśli chodzi o zabytki średniowieczne, Spałę przyćmiewa pobliski Inowłódz ze zrewitalizowanym niedawno zamkiem królewskim i unikalnym romańskim kościółkiem pw. św. Idziego. Spała to przede wszystkim piękne położenie pośród lasów, nad Pilicą, oraz charakterystyczna architektura z okresu zaboru rosyjskiego i dwudziestolecia międzywojennego. W XIX stuleciu miejscowość stała się miejscem wypoczynku carów, a po odzyskaniu niepodległości – prezydentów Polski.

W 1880 roku car Aleksander III polując w pobliskich lasach na zwierzynę, zwrócił uwagę na małą osadę młyńską Spała, położoną pośród puszczy nad Pilicą. W tym miejscu warto przytoczyć ciekawostkę, że nazwa wsi pochodzi od „spławiania“. Dawniej lokalni flisacy transportowali Pilicą spalskie drewno do Wisły. Car nakazał zbudować tutaj rezydencję myśliwską. Powstał wtedy drewniany pałacyk projektu krakowskiego architekta Leona Mikuckiego.

Był to początek rozbudowy Spały. Obok pałacyku powstały koszary dla sotni kozackiej, stajnie, kasyno, domy dla gości – a następnie hotele. W 1890 roku zbudowano wieżę wodną, która do dziś dominuje nad miejscowością. By zapewnić spokój gościom, wysiedlono kilka wsi w okolicy.

Wokół pałacu carskiego urządzono park krajobrazowy projektu Waleriana Kronenberga. Sprowadzono nawet rośliny z odległych zakątków imperium. Zarządcą rezydencji został Ignacy Bończa-Modzelewski – łowczy polowań carskich w Księstwie Łowickim.

Podczas I wojny światowej Spałę przejęli Niemcy, którzy prowadzili tu rabunkową gospodarkę leśną. Nie oszczędzili też miejscowości i pałacu. Z rezydencji wywiezione zostało całe wyposażenie.

W 1922 roku Spała stała się letnią rezydencją Prezydenta Rzeczypospolitej. Z zaniedbań i zniszczeń podniósł ją Stanisław Wojciechowski. Na miejscu koszar wzniesiono drewniany kościółek w stylu zakopiańskim, który mianowano kaplicą prezydencką pw. Matki Boskiej Królowej Korony Polski.


Spacer po prezydenckiej Spale:


Często bywał w Spale również Ignacy Mościcki. Urządzał tu polowania na które zapraszał zagranicznych gości. On też wprowadził zwyczaj dorocznych dożynek prezydenckich, które odbywają się do dziś. Popularność tej imprezy była powodem zbudowania w 1928 roku stadionu sportowego, a następnie hali. Dziś Spała słynie z Ośrodka Przygotowań Olimpijskich.

Podczas II wojny światowej w Spale mieściło się Naczelne Dowództwo Wojskowe “Wschód” (Oberost). W 1945 roku do miejscowości wkroczyła Armia Czerwona. Pałacyk myśliwski został obrabowany i całkowicie spalony.

W okresie PRL w Spale funkcjonował Fundusz Wczasów Pracowniczych. Później miejscowość podupadła. Na szczęście, w ostatnich latach, dzięki prywatnym inwestorom, dawna rezydencja carów i prezydentów znów odżyła. Zrewitalizowano zabudowania, powstały nowe obiekty noclegowe i gastronomiczne. Dziś z dawnego założenia rezydencjonalnego zachował się park, oraz fundamenty pałacu. W parku stoi też jeden z symboli Spały – pomnik żubra przywieziony tu w 1928 roku ze Zwierzyńca koło Białowieży.

Samego pałacyku już nie ma. Oglądać można jednak pozostałe zabudowania Spały, które poniekąd powstały jako „otoczenie“ rezydencji i były z nią powiązane. Miejscowość ma charakterystyczny klimat i za każdym razem, kiedy do niej wjeżdżam, mam wrażenie, że jestem o wiele dalej, gdzieś na krańcu Polski, a nie 70 km od domu…

Spała położona jest przy drodze krajowej nr 48, prowadzącej z Tomaszowa Mazowieckiego do Białobrzegów. Park znajduje się po prawej stronie szosy, jadąc w tym kierunku. Spała jest bardzo małą i dość zwartą miejscowością, więc nie powinno być problemów ze znalezieniem pozostałości zespołu rezydencjonalnego. W razie problemów – pytać o pomnik żubra. Polecam zaparkować pod “Karczmą Spalską”. Stamtąd jest kilka kroków. Warto obejść też całą Spałę. Nie zajmuje to długo. (2015)




Tekst: Tomasz Szwagrzak

Zdjęcia: Tomasz Szwagrzak




Valid XHTML 1.0 Strict Valid CSS! firma Kylos warunki licencji prawa kontakt z autorem