Artykuły    Trasy    Download    Media    Słownik    Spis    Mapa    Noclegi    Połączenia    Linki    Historia    Prawa    Kontakt   

wybierz Charbice Górne (dwór) Dłutów (dwór) Dobroń (park podworski) Huta Dłutowska (dwór) Ldzań-Talar (dwór) Malanów (dwory) Mikołajewice (dwór) Pabianice (dwór obronny) Pabianice (pałac) Porszewice (dwór) Puczniew (park podworski) Rszew (fortalicja) Szydłów (park podworski) Szydłów (grodzisko) Ślądkowice (dwór) Widzew (pałac)

Niewiele osób wie, że istniejący dziś klasztor poreformancki w Lutomiersku posiada dobrze widoczne do dziś pozostałości swej dawnej historii. Położony jest w dolinie zalewowej rzeki Ner (niestety nadal brudnej, ale jest na szczęście coraz lepiej) u ujścia do niej sporego strumienia Wrzącej.

Dokumenty mówią o istnieniu w Lutomiersku dwóch siedzib pańskich. Już w roku 1448 wymieniany jest dwór leżący na terenie miasta – area curie alias schedlisko. Drugi obiekt w roku 1532 określany jest jako curia nova. Zamek więc był drugim chronologicznie obiektem w tym miejscu.

Do tej pory posługiwano się jedynie szczątkowymi informacjami dotyczącymi dworu w Lutomiersku. W z końca XVI wieku. E.O. Kassmann w “Die deutschrechtliche Siedlung in Polen”, Leipzig 1938, s. 167, wspomina powołując się na “Księgi grodzkie Lutomierska”- 1582-1771, o informacji o znajdującym się tam stożkowatym pagórku, a na nim w XVI wieku siedziby pańskiej. Obiekt ten nazywany był starym dworem, lub locus curialis alias dworzysko. Od roku 1406 dwór był siedzibą rodu Jastrzębców – Lutomietskich. Władysław Jagiełło nadał wtedy tutejsze włości rycerzowi Przedborowi i jego synowi Janowi z Chełmicy, herbu Jastrzębiec, protoplastom senatorskiego rodu Lubomirskich. Co ciekawe miejscowość miała dwóch właścicieli. Druga włość, szlachecka należała do starosty krzepickiego Niechmirowskiego, herbu Róża, który utracił ją za jakieś popełnione przez siebie przestępstwo.

Wiele wyjaśnień dały badania archeologiczne przeprowadzone w roku 2002. Przebadano tzw. Górę Karnowskiego – wysoką skarpę leżącą w pobliżu dzisiejszego zespołu klasztorno-zamkowego. Odkryto dowody na istnienie tutaj obiektów już we wczesnym średniowieczu (XI-XIII w.), czyli jeszcze przed lokacją miasta, oraz pozostałości zabudowy z wieków XIV-XVIII w. Odkryto fragmenty ceramiki (m.in. z herbem Jastrzębiec), grot bełtu kuszy, monety z XVIII w., fragment ostrogi, oraz krzyżyk z brązu.

Po badaniach przeprowadzonych przez Tadeusza Poklewskiego wznioskować można powstanie zamku u schyłku XV wieku. Do tej pory powstanie warowni wiązano z Zarębami, Poraj Niechmirowskimi i Poddębskimi. Jednak najnowsze badania pokazują, że powstała za sprawą Jastrzębców. Budowę wiązać należy z braćmi Baltazarze i Piotrze Lutomierskim h. Jastrzębiec. W 1587 roku Beata Lutomierska, wdowa po Baltazarze, dworzaninie Zygmunta Starego, staroście łęczyckim i sieradzkim, podkomorzym sieradzkim, nadała stary dwór Matysowi Krawcowi. Od tego momentu Lutomierscy zamieszkiwali jedynie zamek.

Obiekt w Lutomiersku nazywany jest często zamkiem Grudzińskich. W rzeczywistości, na przekór dotychczasowej wiedzy, byli oni właścicielami na krótko. Przejęli włości dopiero w roku 1638, kiedy istniała już ich rezydencja w Poddębicach. W 1650 roku Andrzej Grudziński zdecydował przekazać zamek reformatom. Ostatecznie doszło do tego osiem lat później, już po śmierci Grudzińskiego. Wolę tę wykonała jego żona – Anna z Wejherów. Konsekracja kościoła miała miejsce w roku 1659. Zamek przebudowany został na klasztor. Jego dzisiejszy plan niemal odpowiada dawnemu zarysowi zamku. Najlepiej zachował się południowy budynek warowni. Niegdyś istniały również budynki wschodni i północny Na ich miejscu stoją dziś zabudowania (skrzydła) klasztoru. W latach 1651-1659 do zachodniej części założenia dobudowany został jednonawowy, barokowy kościół.

Podczas I wojny światowej klasztor uległ zniszczeniu. Odbudowano go i w roku 1925 oddano do użytku Salezjanom. Następna wojna też nie oszczędziła budowli i podobnie jak przedtem została zniszczona i odbudowana. Obiekt został zaadoptowany na salezjańską szkołę średnią. W dniu drugiego kwietnia 2009 roku ogień strawił nieużytkowane poddasze klasztoru. Podczas pożaru ucierpiało znajdujące się tam wyposażenie (w tym instrumenty muzyczne).

Pozostałości zamku ukryte są w południowym skrzydle klasztoru, będącym dawnym zamkowym domem mieszkalnym. Świadomie nieotynkowana elewacja ujawnia średniowieczną gotycką fakturę muru ceglanego ozdobionego rombami dekoracji zendrówkowej. We wschodniej części elewacji budynku widoczny jest ślad ostrołukowego otworu bramnego z dwiema furtkami zamurowany wyraźnie inna cegłą. Warto też wejść do środka budynku klasztornego, gdzie zorganizowana jest izba muzealna z wystawą archeologiczną. Przeczytać tam można o historii Lutomierska, uwzględniając najnowsze badania. W gablotach wystawione są przedmioty odkryte podczas badań archeologicznych. Wiosną 2011 trwała przebudowa klasztoru. Z części “zamkowej” zdjęta została blacha pokrywająca dach, a zastąpiono ją czerwoną dachówką.

Klasztor, dawny zamek położony jest przy wyjeździe z Lutomierska, na lewo od trasy na Łódź. Nie trzeba go długo szukać, ponieważ jest dobrze widoczny. Wejście do środka “części zamkowej” może być utrudnione i nie wiem czy jest wogóle taka możliwość. Pozostałości zamku można obejrzeć z zewnątrz, ponieważ wstęp na teren klasztoru jest wolny, brama w murze otaczającym budynek zawsze jest otwarta. (2004-2011)