Murowana rezydencja kronikarzy Bielskich w Białej (chodzi o Białą Szlachecką, nie mylić z Białą w powiecie wieluńskim) powstała prawdopodobnie w połowie XVI wieku. Nie znamy wymiarów pierwotnego budynku, dane pochodzą z okresu po rozbudowie, w XVIII wieku. Budowla nie jest legendą dawnej przeszłości, ponieważ rozebrana została dopiero po II wojnie światowej, a opisana w roku 1986. Piwnice można było oglądać jeszcze w latach 50. ubiegłego stulecia. Podczas przeglądania gazet i materiałów z tamtego okresu dowiedziałem się, że dwór miał zostać odbudowany, lecz stało się inaczej…
Dwór zwany był
Albumą (po łacinie Biała zwana była Albą). Miał formę kamienicy na kopcu. M. Baliński i T. Lipiński pisali o nim w połowie XIX w.:
“…dom obu tych zacnych mężów była to niewielka czworokątna z cegły budowa na niskie piętro wystawiona. Podczas rozruchów maksymiliańskich rota Stadnickiego spaliła dwór, potem Bielski odnowił. Potem znów pogorzał i teraz rudera…”.
Widok nieistniejącego już dziś dworu w Białej.
Dokładniejszy obraz obiektu (zapewne po przebudowie) znamy z inwentarza z roku 1683. Był to dwór o wymiarach około 15 x 21 metrów i prawdopodobnie trójdzielnym układzie wnętrz. Nie zachowały się wzmianki o fosie ale jej obecność jest bardzo prawdopodobna, zwłaszcza że dziś znajdują się tu stawy, które mogą być jej pozostałością.
Dwór uległ pierwszemu poważnemu zniszczeniu w 1587 roku podczas niepokojów związanych z wyprawą arcyksięcia Maksymiliana do Polski. Z opisu dworu z roku 1770 wiemy, że wtedy też nie był w najlepszym stanie: “…Dworu żadnego nie masz, tylko kamienica pusta, już pozawalana, chałupa dla folwarcznej gospodyni, chlewy, obory między któremi przejazd na podwórze. Te wszystkie budynki woda ze trzech stron oblewa…”.
Do dnia dzisiejszego zachowały się jedynie ziemno-wodne elementy tego założenia obronnego nad stawami. Pozostałości te znajdują się przy północno-wschodnim skraju zabudowań wsi, po prawej ( południowej ) stronie drogi z Białej do Suchowoli i Rząśni (ok 4 km od Pajęczna). Widoczny jest zarys rozległego, czworobocznego kopca o płaskiej powierzchni, która znajduje się na wysokości 1-1,5 m ponad lustrem wody w stawach. Kopiec ma wymiary około 120 x 80 metrów. Od strony południowej sąsiaduje z okolicznymi łąkami. Teren, na którym się znajduje otoczony jest siatką i należy do miejscowej szkoły. (2006-2008)
Tekst: Tomasz Szwagrzak
Zdjęcia: Tomasz Szwagrzak
Podziękowania: Michał Moryń
Stan: relikty
wieś, gmina Rząśnia
Pozostałości fosy
Wyślij na telefon
Budynek szkoły na wyspie.
Wyślij na telefon
Pozostałości fosy.
Wyślij na telefon
Pozostałości fosy i fragment pałacyku-budynku szkoły.
Wyślij na telefon
